|
19. yüzyıl ve 20. yüzyılın başlarında Şişli'deki Polonyalı mülteciler
(Orijinal haritanın adı: Plan cadastral d'assurances -
planche d'index du quartier de Şişli par J.Pervititch de 1924-25 ölçek 1:5000,
kaynak: IBB/IFEA) |
|
Feriköy İngiliz Mezarlığı, 20. yy'ın başları
(kaynak: Atatürk Kitaplığı) |
Şişli, Pera ve Galata gibi, 19. yüzyıl İstanbul’unda
Polonyalı mültecilerin yerleştikleri en önemli yerlerden birisi olmuştur. Kırım
Savaşı (1853 – 1856) bittikten sonra Osmanlı ordusunda görev alan Polonyalı
askerlerin bir kısmı Osmanlı’da kalmışlardır. Birçok Polonyalı, Kırım Savaşı’nda
Osmanlı ordusunda hizmet ettikleri için İngiliz hükümetince kendilerine verilmiş
parayla Tatavla ve Yeni Şehir (bugünkü Kurtuluş) semtinde küçük tahta evleri inşa
etmişlerdir. Şişli’nin Levanten havası sayesinde mülteciler yeni şartlara daha
kolayca alışmışlardır.
Polonyalı mülteciler, bu bölgenin gelişmesinde önemli rol
oynamışlardır. 1861 yılında açılmış Bomonti Gürcü Katolik Kilisesi’nin kuruluşuna
katkıda bulunmuşlardır. Albay Władysław Jordan’ın (1819 – 1891) bağışladığı
para sayesinde oymacı Józef Ratyński (1820 – 1885), Polonya’nın sembolü olan Częstochowa
Meryem Ana’yi sergileyen altarı oymuştur. Ayrıca, hastalar ve fakirler için ev
veya huzurevi gibi yardımlaşma odaklı kuruluşlar Şişli’deki Pangaltı ve Feriköy’de
işletiliyorlardı.
Şişli’de yerleşen bazı Polonyalı mülteci aileleri kuşaklarca
Osmanlı devletine hizmet etmişlerdir. Bonkovski ailesi bunların en önemlilerindendir.
Bonkovskiler senelerce, Osmanlı devletinin kimyagerleri, eczacıları, doktorları
ve diplomatları olarak çalışmışlardır.
Şişli ve Beyoğlu arasındaki Tarlabaşı’nda Adam Mickiewicz’in
evi bulunmaktadır. Şairin evi İstanbul’daki Polonyalılar için en sembolik
yerlerden biridir. Polonya Romantizminin en önemli şairlerinden biri olan Adam
Mickiewicz (1798 – 1855), Kırım Savaşı sırasında 1855 yılında Osmanlı ordusunun
yanında Kazak Alaylarını organize eden Michał Czaykowski/Mehmed Sadık Paşa ile
Władysław Zamoyski arasındaki anlaşmazlığa son vermek üzere Fransa’dan İstanbul’a
gelmiştir.
Aradan iki ay geçtikten sonra 26 Kasım tarihinde
koleradan dolayı vefat eden şair için Tarlabaşı’nda tuttuğu gösterişsiz ev son
adresi olmuştur. Mickiewicz’in evi 1870’deki büyük Pera yangınında kül olmuştur.
1955’ten beri Mickiewicz’in müzesini konuk eden bina aynı sene Józef Ratyński
tarafından inşa edilmiştir. Şairin hatırına evin bulunduğu sokağa Adam
Mickiewicz Sokağı adı verilmiştir.
Polonya 1918 yılında istiklale kavuştuktan sonra merkezi
konumda bulunan Şişli, İstanbul’daki Polonyalıların siyasi hayatında önemli rol
oynamaya devam etmiştir. Şişli’nin semtlerinden olan Teşvikiye ve sonra Nişantaşı’nda
ilk Polonya İrtibat Bürosu 1919 ile 1921 seneleri arasında bulunmuştur.
Feriköy Katolik Mezarlığı’nda birçok Polonyalı gömülmüştür.
Mezar taşlarında bulunan 700’den fazla Polonyalı isim mültecilerin büyük kısmı
için Osmanlı’nın son adres olduğunu bize hatırlatmaktadır.
|
Adam Mickiewicz'in yaşadığı ve vefat ettiği evin yerinde yangından sonra yeniden yapılan bina.
Bugün binada şairin müzesi bulunmaktadır. 1880-83.
(kaynak: Varşova Adam Mickiewicz Edebiyat Müzesi)
|
|
Gürcü Katolik Kilisesi, 20.yüzyılın ilk yılları
(kaynak: Atatürk Kitaplığı) |
No comments:
Post a Comment