Osmanlı İstanbul’undaki Polonyalıların Haritası: Polonezköy

Osmanlı’da Polonyalıların yerleştiği köy, Hotel Lambert’in temsilcisi Michał Czaykowski tarafından kurulmuştur. Bugün Polonezköy olarak bilinen köyün adı Polonyalı sürgünlerin siyasi lideri olan Prens Adam Czartoryski’den dolayı Adamköy (Lehçe: Adampol) olarak türetilmiştir.

1830 – 1831 yıllarındaki Rusya karşıtı Kasım Ayaklanması’ndan sonra Michał Czaykowski, birçok Polonyalı mülteci ile birlikte Paris’e gelmiştir. 1838 yılında Czaykowski, sürgündeki Polonyalıların en önemli siyasi partisi olan Hôtel Lambert’e katılmıştır. Lideri Prens Adam Jerzy Czartoryski olduğu bu parti, Rusya’ya karşı birçok siyasi faaliyeti hayata geçirmeye çalışmıştır. 1841 yılında Czartoryski’nin emriyle Michał Czaykowski, İstanbul’da Osmanlı İmparatorluğu’nda ve özellikle Balkanlar’da Rus nüfuzünu kısıtlamak için Polonya Şark Ajansı’nı kurmuştur.

Czaykowski, 1842 yılının başında İstanbul’da Lazarist rahip Leleu ile görüşmüştür. Lazarist rahiplerin elinde Çingene Konağı/ Saint Vincent d’Asie olarak bilinen arazi bulunuyordu.

Rahip Leleu, Czaykowski’ye Osmanlı’ya esir olarak gelen Polonyalı mültecilerin zor durumunu açıklamıştır. Czaykowski ise bu durumu Prens Czartoryski’ye bildirmiştir. 1842 yılı Haziran ayında Lazaristlerle ilk anlaşmayı imzalayıp araziyi sonsuza dek kiralayarak Polonyalı bir koloniyi kurmuştur. Köyün lk sakinleri zor bir vazifeyle karşı karşıya gelmişlerdir – hem ağaçları ve çalıları kesmeleri hem de ev kurmaları gerekiyordu. 1842 yılında Pariste çıkan Saint Vincent d’Asie Colonie Catholique à six lieus de Constantinople isimli broşürden Temmuz ayında köyün kuruluşu için şükretmek için köyün şapelinde ilk ayinin düzenlendiğini öğreniyoruz. Michał Budzyński ise hatıratlarında 1845 yılında köyde Polonyalı mülteciler tarafından inşa edilmiş 18 evin bulunduğunu yazmıştır.

Köyün ilk sakinlerinin verdikleri emekler sayesinde şu an Beykoz ilçesinin parçası olarak Polonezköy hayata devam etmektedir. Sakinleri halen Lehçe konuşup Polonya geleneklerini sürdürmektedir. Polonezköy, Polonya ve Türkiye arasındaki dostluğun en önemli sembollerinden biridir.